Teleologia i teologia. Nowożytne przemiany w rozumieniucelowości natury ludzkiej na przykładzie Kajetana i Lutra
Andrzej Persidok
Papieski Wydział Teologiczny w Warszawie, Collegium Joanneum (Polska)
Abstrakt
The problem of the ultimate goal of man belongs to the most important issues of Western theological anthropology. Traditionally, it was perceived according to the model of a harmonious relation between nature and grace: man is by nature unable to find fulfillment elsewhere than in supernatural communion with God. The ultimate goal of his nature is the supernatural goal, which is reflected in his “natural desire to see God” – the hidden driving force of his entire activity. This conviction, shared by both patristic and medieval theology, at the dawn of
modernity undergoes profound transformation, and in time it becomes lost. The purpose of this study is to present these changes in understanding the finality of human nature on the example of two important representatives of early modern theology: Cardinal Kajetan and Martin Luther. The first of them, excessively succumbing to the influence of Aristotle's philosophy, introduced into theology a concept
of "pure nature", indifferent to any supernatural complement. The second, parting from the conviction about the total destruction of human nature by sin, in the place of harmony between human nature and its supernatural goal introduced the relation of a violent opposition. On the example of these two extremely different thinkers, one can observe how in modern theology takes place the destruction of the classical notion of finality and the separation between the supernatural goal and human nature with its internal dynamism.
Słowa kluczowe:
teleologia, Luter, Kajetan, natura i łaska, antropologia teologicznaBibliografia
Alfaro, J. (1952). Lo natural y lo sobrenatural: estudio histórico desde Santo Tomás hasta Cayetano (1274-1534). Madrid: Aldecoa.
Google Scholar
Św. Augustyn (2000). Wyznania. Kraków: Znak.
Google Scholar
Ebeling, G. (1964). Luther. Einführung in sein Denken. Tübingen: Mohr.
Google Scholar
Ebeling, G. (1977). Lutherstudien. T. II/1, Tübingen: Mohr.
Google Scholar
Ebeling, G. (1982). Lutherstudien. T.II/2/ Tübingen: Mohr.
Google Scholar
Ebeling, G. (1989). Lutherstudien. T. II/3. Tübingen: Mohr.
Google Scholar
Gilson, E. (1955). Cajétan et l’humanisme théologique. Archives d’histoire doctrinale et littéraire du Moyen Age, 113-136.
Google Scholar
Jüngel, E. (2004). El evangelio de la justificación del impío. Salamanca: Sígueme.
Google Scholar
Ladaria, L.F. (2001). Natura i nadprzyrodzoność. W: B. Sesboüé (red.), Historia dogmatów. T. II (s. 349–351). Kraków: M.
Google Scholar
Lubac de, H. (1934). Remarques sur l’histoire du mot “surnaturel”. NRT (61), 225–249, 350–370.
Google Scholar
Lubac de, H. (1969). Ateizm i sens człowieka. Paryż: Éditions du Dialogue.
Google Scholar
Lubac de, H. (2000). Le mystère du surnaturel. Paris: Cerf.
Google Scholar
Lubac de, H. (2005). Dramat humanizmu ateistycznego. Kraków: WAM.
Google Scholar
Lubac de, H. (2006). Mémoire sur l›occasion de mes écrits. Paris: Cerf.
Google Scholar
Lubac de, H. (2008). Augustinisme et théologie moderne. Paris: Cerf.
Google Scholar
Luter, M. (2009). Komentarz do Listu do Rzymian. Goleszów: Tymbes.
Google Scholar
Luter, M. (2012). Rozprawa przeciwko teologii scholastycznej. Kronos (4), 5–11.
Google Scholar
Oberman, H.A. (1996). Marcin Luter: człowiek między Bogiem a diabłem. Gdańsk: Marabut.
Google Scholar
Pesch, O.H. (2008). Zrozumieć Lutra. Poznań: W Drodze.
Google Scholar
Sesboüé, B. (2015). Jezus Chrystus jedyny Pośrednik. T. I. Poznań: W Drodze.
Google Scholar
Spaemann, R., Löw, R. (2008). Cele naturalne. Dzieje i ponowne odkrycie myślenia teleologicznego. Warszawa: Oficyna Naukowa.
Google Scholar
Stancato, G. (2011). Le concept de désir dans l’oeuvre de Thomas d’Aquin. Analyse lexicographique et conceptuelle du mot desiderium. Paris: Vrin.
Google Scholar
Swieżawski, S. (1983). Między średniowieczem a czasami nowymi. Sylwetki myślicieli XV wieku. Warszawa: Biblioteka „Więzi”.
Google Scholar
Swieżawski, S. (1999). Byt. Zagadnienia metafizyki tomistycznej. Kraków: Znak.
Google Scholar
Św. Tomasz z Akwinu. (1988). Expositio in Symbolum Apostolorum. Tłum. za: Liturgia Godzin. T. IV. Poznań: Pallottinum.
Google Scholar
Torrell, J.-P. (2001). Nature et grâce chez Thomas d’Aquin, RT (101), 167–202.
Google Scholar
Autorzy
Andrzej PersidokPapieski Wydział Teologiczny w Warszawie, Collegium Joanneum Polska
Ks. dr Andrzej PERSIDOK – prezbiter archidiecezji warszawskiej, wykładowca teologii fundamentalnej, adiunkt PWTW. W 2016 r. obronił doktorat na Wydziale Teologii Uniwersytetu Nawarry w Pampelunie na podstawie pracy o relacji między chrystologią i antropologią w teologii Henri de Lubac’a. Z-ca redaktora naczelnego Warszawskich Studiów Teologicznych.
Statystyki
Abstract views: 306PDF downloads: 84
Licencja
Czasopismo jest bezpłatne i udostępniane na zasadach otwartego dostępu (w formacie pdf na stronie internetowej). Od autorów artykułów nie są pobierane żadne opłaty. „Warszawskie Studia Teologiczne” ukazują się na licencji według standardów Creative Commons: CC BY-ND 4.0 (Uznanie autorstwa - Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe) i nie prowadzą skonkretyzowanej polityki dotyczącej danych badawczych. Autorzy zachowują prawa autorskie.
