Kwestia wiarygodności tekstowej Nowego Testamentu w polskiej apologetyce i teologii fundamentalnej. Rewizja argumentów „z lektury” i „z wrażliwości na zmiany”
Adam Kogut
Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie (Polska)
https://orcid.org/0009-0002-6862-3039
Abstrakt
Polish apologists and fundamental theologians argue for the textual reliability of the New Testament in various ways. Among their arguments are those ‘from reading’ (i.e. the argument that the New Testament texts were read in Christian worship gatherings from the very beginning and that this counteracted textual changes) and ‘from sensitivity to changes’ (i.e. the argument that Christians were extremely sensitive to textual changes from the very beginning). In the article, however, it is claimed that both arguments are presented by Polish apologists and fundamental theologians in an unconvincing manner, while in contemporary historical research one can find sources and insights that could make the same arguments much more convincing.
Słowa kluczowe:
kopiowanie tekstów Nowego Testamentu, krytyka tekstu Nowego Testamentu, wspólne czytanie, zmiany tekstowe, apologetyka, teologia fundamentalnaBibliografia
Artemiuk, P. (red.) (2022). Hermeneutyka i apologia. W kręgu myśli teologicznej ks. Henryka Seweryniaka. Płock: Płocki Instytut Wydawniczy.
Google Scholar
Artemiuk, P. (2016). Renesans apologii. Płock: Płocki Instytut Wydawniczy.
Google Scholar
Augustyn z Hippony (1953). List Augustyna do Hieronima 104/71, tł. J. Czuj. Warszawa: Pax.
Google Scholar
Bell, L. D. (2018). The Early Textual Transmission of John: Stability and Fluidity in Its Second and Third Century Greek Manuscripts. Boston: Brill.
DOI: https://doi.org/10.1163/9789004361638
Google Scholar
Bernier, J. (2022). Rethinking the Dates of the New Testament: The Evidence for Early Composition. Grand Rapids: Baker Publishing Group.
Google Scholar
Bogacz, R., Mazur, R. (red. dla tekstu polskiego), Aland, B., Aland, K., Karavidopoulos, J., Martini, C. M., Metzger, B. M. (red. dla tekstu greckiego) (2017). Nestle-Aland. Nowy Testament grecki i polski. Poznań: Pallottinum.
Google Scholar
Didache (1923), tł. J. Jankowski. Warszawa: Księgarnia Kuncewicza i Hofmana.
Google Scholar
Dzidek, T. (red.) (2023). Ksiądz Łukasz Kamykowski – teolog dialogu. Kraków: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Papieskiego Jana Pawła II.
DOI: https://doi.org/10.15633/9788363241803
Google Scholar
Dzidek, T., Kamykowski, Ł., Napiórkowski, A. (1999). Możliwość dotarcia do historii Jezusa, w: T. Dzidek, Ł. Kamykowski, A. Kubiś (red.), Teologia fundamentalna. Tom III. Objawienie i Chrystus (64–86). Kraków: Wydawnictwo Naukowe Papieskiej Akademii Teologicznej.
Google Scholar
Euzebiusz z Cezarei (1924). Historia Kościelna, tł. A. Lisiecki. Poznań: Fiszer i Majewski, Księgarnia Uniwersytecka.
Google Scholar
Gogolewski, T. (1991). Wspomnienie o ks. prof. Józefie Myśkowie. Studia Theologica Varsaviensia, 29(1), 5–18.
Google Scholar
Heilmann, J. (2021). Lesen in Antike und frühem Christentum: Kulturgeschichtliche, philologische sowie kognitionswissenschaftliche Perspektiven und deren Bedeutung für die neutestamentliche Exegese. Tübingen: Narr Francke Attempto Verlag.
Google Scholar
Hixson, E., Gurry, P. J. (red.) (2019). Myths and Mistakes in New Testament Textual Criticism. Downers Grove: InterVarsity Press.
Google Scholar
Hładowski, W. (1980). Zarys apologetyki. Analiza chrześcijańskiej refleksji nad wiarogodnością Objawienia. Warszawa: Akademia Teologii Katolickiej.
Google Scholar
Hurtado, L. W. (2000). At the Origins of Christian Worship: The Context and Character of Earliest Christian Devotion. Grand Rapids / Cambridge: William B. Eerdmans Publishing Company.
Google Scholar
Ireneusz z Lyonu (2018). Adversus Haereses, tł. J. Brylowski. Pelplin: Bernardinum.
Google Scholar
Józef Flawiusz (1996). Przeciw Apionowi, tł. J. Radożycki. Warszawa: Oficyna Wydawnicza RYTM.
Google Scholar
Justyn Męczennik (2012). 1 apologia, tł. L. Misiarczyk. Warszawa: Wydawnictwo Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego.
Google Scholar
Justyn Męczennik (2012). Dialog z Żydem Tryfonem, tł. L. Misiarczyk. Warszawa: Wydawnictwo Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego.
Google Scholar
Kirk, A. N. (2019). Communal Reading in the Time of Jesus: A Window into Early Christian Reading Practices [recenzja książki]. Themelios, 44(1), 155–156.
Google Scholar
Kopeć, E. (1994). Fakt Objawienia chrześcijańskiego. Gniezno: Gaudentinum.
Google Scholar
Kopeć, E. (1982). Historyczne istnienie Jezusa Chrystusa. W: W. Granat, E. Kopeć (red.), Jezus Chrystus. Historia i tajemnica (73–99). Lublin: Wydawnictwo Towarzystwa Naukowego Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego.
Google Scholar
Kopeć, E. (1976). Teologia fundamentalna, wydanie 3. Lublin: Katolicki Uniwersytet Lubelski.
Google Scholar
Kopeć, E. (1974). Apologetyka. Lublin: Katolicki Uniwersytet Lubelski.
Google Scholar
Kruger, M. J. (2012). Early Christian Attitudes toward the Reproduction of Texts. W: C. E. Hill, M. J. Kruger (red.), The Early Text of the New Testament (63–80). Oxford: Oxford University Press.
DOI: https://doi.org/10.1093/acprof:oso/9780199566365.003.0005
Google Scholar
Kulisz, J. (1995). Wprowadzenie do teologii fundamentalnej, wydanie 2. Kraków: Wydawnictwo WAM.
Google Scholar
Kwiatkowski, W. (1971). Stosunek apologii do apologetyki we współczesnym religioznawstwie. Studia Theologica Varsaviensia, 10(2), 57–68.
Google Scholar
Kwiatkowski, W. (1962). Apologetyka totalna. Tom II. Religijna świadomość Jezusa z Nazaretu, wydanie 2. Warszawa: Akademia Teologii Katolickiej.
Google Scholar
McDonald, L. M. (2023). Before There Was a Bible: Authorities in Early Christianity. London: T&T Clark.
DOI: https://doi.org/10.5040/9780567705815
Google Scholar
Metzger, B. M., Ehrman, B. D. (2005). The Text of the New Testament: Its Transmission, Corruption, and Restoration, wydanie 4. New York: Oxford University Press.
Google Scholar
Mitchell, T. (2020). Exposing Textual Corruption: Community as a Stabilizing Aspect in the Circulation of the New Testament Writings during the Greco-Roman Era. Journal for the Study of the New Testament, 43(2), 266–298.
DOI: https://doi.org/10.1177/0142064X20961282
Google Scholar
Myśków, J. (1986). Zagadnienia apologetyczne. Warszawa: Akademia Teologii Katolickiej.
Google Scholar
Nicolau, M. (1955). De revelatione christiana sive de vera religione. W: M. Nicolau, J. Salaverri, Sacrae Theologiae Summa. Vol. I. Theologia fundamentalis (61–496), wydanie 3. Matriti: La Editorial Católica.
Google Scholar
Owidiusz (2004). Metamorfozy, tł. A. Kamieńska, S. Stabryła. Wrocław: Ossolineum.
Google Scholar
Rosa, S. (2003). Teologia fundamentalna. Cz. I. Chrystologia, wydanie 4. Tarnów: Biblos.
Google Scholar
Rusecki, M. (1985). Ksiądz prof. dr hab. Edward Kopeć. Życie i działalność naukowo-dydaktyczna. Roczniki teologiczno-kanoniczne, 32(2), 7–22.
Google Scholar
Seweryniak, H. (2018). Apologia historyczności Ewangelii kanonicznych. W: P. Artemiuk (red.), Historia – Wiara – Nauka. Źródła poznania Jezusa Chrystusa (117–166). Płock: Płocki Instytut Wydawniczy.
Google Scholar
Seweryniak, H. (2010). Teologia fundamentalna. Tom 1, wydanie 2. Warszawa: Biblioteka „Więzi”.
Google Scholar
Seweryniak, H. (2006). Apologia pokolenia JPII. Płock: Płocki Instytut Wydawniczy.
Google Scholar
Seweryniak, H. (2003). Świadectwo i sens. Teologia fundamentalna, wydanie 2. Płock: Płocki Instytut Wydawniczy.
Google Scholar
Seweryniak, H. (2001). Tajemnica Jezusa. Warszawa: Biblioteka „Więzi”.
Google Scholar
Tabaczyński, W. (1994). Apologetyka (Teologia fundamentalna). Opracowanie pomocnicze. Warszawa: Wydział Nauki Katolickiej Kurii Metropolitalnej Warszawskiej.
Google Scholar
Tonkiel, Z. (2010). Teologia fundamentalna, wydanie 2. Siedlce: Katolickie Stowarzyszenie Młodzieży Diecezji Siedleckiej.
Google Scholar
Wright, B. J. (2017). Communal Reading in the Time of Jesus: A Window into Early Christian Reading Practices. Minneapolis: Fortress Press.
DOI: https://doi.org/10.2307/j.ctt1tm7gt4
Google Scholar
Wright, B. J. (2018). Reading Together, Early Church Style [rozm. przepr. C. Lindgren]. Christianity Today, 62(4), 62–64.
Google Scholar
Autorzy
Adam KogutUniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie Polska
https://orcid.org/0009-0002-6862-3039
Adam Kogut – magister teologii, student teologii fundamentalnej na specjalistycznych studiach teologicznych (licencjackich kanonicznych) na Uniwersytecie Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie (ul. Dewajtis 5, 01–815 Warszawa) oraz doktorant nauk teologicznych w Szkole Doktorskiej Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie.
Statystyki
Abstract views: 71PDF downloads: 64
Licencja
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
Czasopismo jest bezpłatne i udostępniane na zasadach otwartego dostępu (w formacie pdf na stronie internetowej). Od autorów artykułów nie są pobierane żadne opłaty. „Warszawskie Studia Teologiczne” ukazują się na licencji według standardów Creative Commons: CC BY-ND 4.0 (Uznanie autorstwa - Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe) i nie prowadzą skonkretyzowanej polityki dotyczącej danych badawczych. Autorzy zachowują prawa autorskie.