Lex Kamilek a ochrona małoletnich w prawie partykularnym Kościoła rzymskokatolickiego w Polsce
Abstrakt
Ustawodawca polski nowelizując ustawę z dnia 13 maja 2016 r. o przeciwdziałaniu zagrożeniom przestępczością na tle seksualnym i ochronie małoletnich do podmiotów zobowiązanych do stosowania zawartych w niej przepisów zaliczył pracodawców i innych organizatorów w zakresie działalności związanej z rozwojem duchowym małoletnich. Podmioty te zostały zobligowane do dopuszczania do pracy i działalności z małoletnimi osoby uprzednio sprawdzone w Rejestrze Sprawców Przestępstw na Tle Seksualnym i po odebraniu od nich zaświadczeń z Krajowego Rejestru Karnego w zakresie przestępstw określonych w rozdziale XIX i XXV k.k., w art. 189a i art. 207 k.k., oraz w ustawie z dnia 29 lipca 2005 r. o przeciwdziałaniu narkomanii. Ponadto, na placówki religijne i podmioty prowadzące działalność w tym obszarze nałożono obowiązek wprowadzenia standardów ochrony małoletnich. Tym samym jako adresatów ustawy wskazane zostały podmioty Kościoła katolickiego. Przystępując do realizacji ustawy dysponowały one przepisami prawa kanonicznego, zarówno powszechnego, jak i partykularnego, dotyczącymi ochrony osób małoletnich i bezbronnych. Miały również do dyspozycji szeroki wachlarz programów prewencyjnych opartych na wskazaniach Stolicy Apostolskiej i Konferencji Episkopatu Polski, które zostały przygotowane przez instytucje powołane do ochrony małoletnich.
W celu wypełnienia obowiązków nałożonych przez polskiego prawodawcę, na bazie wcześniejszych unormowań, opracowany został wzór standardów mogących znaleźć zastosowanie w praktyce różnych podmiotów kościelnych. Zawiera on wskazania dotyczące sposobu pracy wychowawczej, reakcji na przestępstwa i niedozwolone zachowania oraz zalecenia o charakterze prewencyjnym. Wskazania te niejednokrotnie szerzej ujmują zakres ochrony małoletnich, niż wymaga tego polski prawodawca. Ponadto, przedmiotem ochrony czynią również dorosłych bezbronnych, widząc w nich osoby szczególnie narażone na przestępstwa i nadużycia na tle seksualnym. Takie propozycje czynią podmioty Kościoła katolickiego zdolnymi do realizacji ustawy o przeciwdziałaniu zagrożeniom przestępczością na tle seksualnym i ochronie małoletnich.
Słowa kluczowe:
przestępstwa seksualne, standardy ochrony małoletnich, Kościół katolicki, Rejestr Sprawców Przestępstw na Tle SeksualnymBibliografia
Centrum Ochrony Dziecka (2024). Wzór standardów ochrony dzieci w Kościele katolickim w Polsce, Kraków: druk do użytku wewnętrznego.
Google Scholar
Codex Iuris Canonici, Auctoritate Joannis Pauli PP. II promulgatus (1983). Acta Apostolicae Sedis 75(2), 1–317, zaktualizowany przekład na język polski zatwierdzony podczas 391. Zebrania Plenarnego Konferencji Episkopatu Polski uchwałą nr 19/391/2022 z dnia 14 marca 2022 r., Pobrano z: https://episkopat.pl/doc/214182.kodeks-prawa-kanonicznego-tekst-ujednolicony (1,12,2024).
Google Scholar
Jan Paweł II (2001). List apostolski motu proprio Sacramentorum sanctitatis tutela, Acta Apostolicae Sedis 93, 737-739.
Google Scholar
Konferencja Episkopatu Polski (2014). Prewencja nadużyć seksualnych wobec dzieci i młodzieży i osób niepełnosprawnych w pracy duszpasterskiej i wychowawczej Kościoła w Polsce, Akta Konferencji Episkopatu Polski 27, 47-49.
Google Scholar
Konferencja Episkopatu Polski (2014). Wytyczne dotyczące wstępnego dochodzenia kanonicznego w przypadku oskarżeń duchownych o czyny przeciwko szóstemu przykazaniu Dekalogu z osobą niepełnoletnią poniżej osiemnastego roku życia, 8.10.2014, Pobrano z: ochrona.episkopat.pl/dokumenty/wytyczne-dotyczace-wstepnego-dochodzenia-kanonicznego-w-przypadku-oskarzen-duchownych-o-czyny-przeciwko-szostemu-przykazaniu-dekalogu-z-osoba-niepelnoletnia-ponizej-osiemnastego-roku-zycia-2/ (2,01,2025).
Google Scholar
Konferencja Episkopatu Polski (2019). Uchwała nr 16/384/2019 w sprawie ustanowienia Fundacji Świętego Józefa Konferencji Episkopatu Polski, 8.10.2019, Akta Konferencji Episkopatu Polski 31 (2019), 276.
Google Scholar
Konferencja Episkopatu Polski (2019). Uchwała nr 25/382/2019 w sprawie powołania Delegata KEP ds. Ochrony Dzieci i Młodzieży, 14.03.2019, Akta Konferencji Episkopatu Polski 31, 158.
Google Scholar
Kongregacja ds. Edukacji Katolickiej (2005). Instrukcja dotyczące kryteriów rozeznawania powołania w stosunku do osób z tendencjami homoseksualnymi w kontekście przyjmowania ich do seminariów i dopuszczania do święceń, 4.11.2005, Acta Apostolicae Sedis 97, 1009-1012.
Google Scholar
Kongregacja Nauki Wiary (2011). Okólnik do Konferencji Episkopatów w sprawie opracowania „wytycznych” dotyczących sposobów postępowania w przypadku nadużyć seksualnych popełnionych przez duchownych wobec osób niepełnoletnich, 16.05.2011, W: P. Studnicki, M. Dalgiewicz (red.), (2020). Odpowiedź Kościoła na dramat wykorzystania seksualnego małoletnich. Aspekt prawny, dokumenty, komentarze (33-34), Ząbki: Apostolicum.
Google Scholar
Kongregacja Nauki Wiary (2001). Epistula a Congregatione pro Doctrina Fidei missa ad totius Catholicae Ecclesiae Episcopos aliosquae Ordinarios et Hierarchos interesse habentes: de delictis gravioribus eidem Congregationi pro Doctrina Fidei reservatis, 18.5.2001, Acta Apostolicae Sedis 93, 785-788.
Google Scholar
Kongregacja Nauki Wiary (2001). Normae de delictis Congregationi pro Doctrina Fidei reservatis seu Normae de delictis contra fidem necnon de gravioribus delictis, 21.05.2010, Acta Apostolicae Sedis 102, 419-434.
Google Scholar
Kongregacja Nauki Wiary (2021). Normae sui delitti riservati della Congregazione per la Dottrina della Fede ,7.12.2021, Pobrano z: https://www.vatican.va/roman_curia/congregations/cfaith/documents/rc_con_cfaith_ doc_20211011_norme-delittiriservati-cfaith_pl.html (22,02,2025).
Google Scholar
Ustawa z dnia 13 maja 2016 r. o przeciwdziałaniu zagrożeniom przestępczością na tle seksualnym i ochronie małoletnich, t.j. Dz. U. z 2024 r. poz. 1802.
Google Scholar
Ustawa z dnia 14 grudnia 2016 r. Prawo oświatowe, t.j., Dz. U. z 2023 r. poz. 900.
Google Scholar
Ustawa z dnia 29 lipca 2005 r. o przeciwdziałaniu narkomanii, t.j. Dz. U. z 2023 r. poz. 1939.
Google Scholar
Ustawa z dnia 9 czerwca 2022 r. o wspieraniu i resocjalizacji nieletnich, t.j. Dz. U. z 2024 r. poz. 978 i 1228.
Google Scholar
Chaffin, M., Letourmeau, E., Silovsky, J. Dorośli sprawcy wykorzystywania seksualnego dzieci – przegląd zagadnień, Pobrano z: https://dzieckokrzywdzone.fdds.pl/index.php/DK/article/viewFile/93/82 (7,02,2025).
Google Scholar
Instytut Statystyki Kościoła Katolickiego (2024). Kwerenda V: przeprowadzona w 2024 r. i obejmująca zgłoszenia z okresu od 1 stycznia 2023 do 31 grudnia 2023 r., W: Biuro Delegata KEP ds. Ochrony Dzieci i Młodzieży i in., Ochrona małoletnich i bezbronnych oraz pomoc skrzywdzonym wykorzystaniem seksualnym w Polsce. Raport roczny 2023 (64-65), Warszawa: Instytut Statystyki Kościoła Katolickiego.
Google Scholar
Juszczak, D., Korzeniewski, K. (2016). Analiza wybranych czynników psychospołecznych i psychopatologicznych u sprawców przestępstw seksualnych z trwałymi anomaliami osobowości, Seksuologia Polska 14 (1), 13-18.
Google Scholar
Mazurkiewicz, D. (2018). Prewencja nadużyć seksualnych wobec małoletnich w kanonicznym polskim prawodawstwie partykularnym, Studia Paradyskie 28, 45-68.
Google Scholar
Mierzwińska-Lorencka, J. (2016). Rejestr sprawców przestępstw seksualnych. uwagi na tle ustawy z dnia 13 maja 2016 r. o przeciwdziałaniu zagrożeniom przestępczością na tle seksualnym, Zeszyty Prawnicze 208(4), 147-162.
Google Scholar
Próchniewicz, J. (2015). Tendencje i akty homoseksualne a kandydaci do kapłaństwa. Kryteria i ocena psychologiczna, Biuletyn Wychowania Seminaryjnego 47(56), 37-58.
Google Scholar
Saj, M. (2020). Działania Kościoła w Polsce na rzecz ochrony małoletnich, Prawo Kanoniczne 63(2), 153-175.
Google Scholar
Służalec, M. (2024). Obowiązek pracodawcy w zakresie weryfikacji przyszłego pracownika w Rejestrze Sprawców Przestępstw na Tle Seksualnym – wybrane zagadnienia, Krytyka Prawa 16 (4), 408-420.
Google Scholar
Szpakowski, B. (2015). Męska tożsamość kandydatów do posługi kapłańskiej, Biuletyn Wychowania Seminaryjnego 56, 19-32.
Google Scholar
Tracewicz, K. (2013). Uwarunkowania przestępstw seksualnych, Studia Warmińskie 50, 169- 183.
Google Scholar
Wolska-Bagińska, A. (2021). Funkcjonowanie Rejestru Sprawców Przestępstw na Tle Seksualnym na podstawie badań ankietowych i danych statystycznych, Przegląd Prawno-Ekonomiczny (2), 87-100.
Google Scholar
Autorzy
Dariusz MazurkiewiczUniwersytet Szczeciński, Polska Polska
https://orcid.org/0000-0002-3779-5025
Ks. dr Dariusz Mazurkiewicz - dr nauk prawnych, adiunkt na Wydziale Teologicznym Uniwersytetu Szczecińskiego (ul. Pawła VI nr 2 71-459 Szczecin), redaktor naczelny Studiów Paradyskich, delegat biskupa zielonogórsko-gorzowskiego ds. ochrony małoletnich, sędzia sądu kościelnego. Zainteresowania badawcze: kanoniczne prawo karne, prawo małżeńskie. e-mail: dariusz.mazurkiewicz@usz.edu.pl
Statystyki
Abstract views: 5PDF downloads: 2
Licencja
Prawa autorskie (c) 2025 Dariusz Mazurkiewicz
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
Czasopismo jest bezpłatne i udostępniane na zasadach otwartego dostępu (w formacie pdf na stronie internetowej). Od autorów artykułów nie są pobierane żadne opłaty. „Warszawskie Studia Teologiczne” ukazują się na licencji według standardów Creative Commons: CC BY-ND 4.0 (Uznanie autorstwa - Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe) i nie prowadzą skonkretyzowanej polityki dotyczącej danych badawczych. Autorzy zachowują prawa autorskie.
