Divine illumination and the mystical path in St. Augustine's theology
Robert Warchał
Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie, Polska (Polska)
https://orcid.org/0000-0002-9573-3818
Abstrakt
Artykuł analizuje epistemologiczne, ontologiczne i mistyczne aspekty myśli św. Augustyna, pokazując, w jaki sposób jego refleksja nad wiarą, doświadczeniem religijnym i poznaniem kształtuje spójną wizję ludzkiej relacji z Bogiem. Centralnym tematem jest poszukiwanie światła prawdy, które w ujęciu Augustyna obejmuje zarówno intelektualną spekulację, jak i głębokie doświadczenie duchowe. Koncepcja poznania obejmuje racjonalną analizę i wewnętrzną iluminację w przestrzeni religijności. Pobożność Augustyna wyrasta z jego osobistej drogi nawrócenia, zgodnie z maksymą: „Interior intimo meo et superior summo meo (Wyznania, III, 6, 11)”. W pismach filozofa wyłania się szczególna fenomenologia duchowości, łącząca elementy teologii św. Pawła, neoplatonizmu oraz chrześcijańskiej tradycji ascezy i kontemplacji. Centralnym jej elementem jest przykazanie miłości, które stanowi zarówno drogę do mistycznego zjednoczenia z Bogiem, jak i etyczny fundament życia duchowego. Augustyn podkreśla, że pełne poznanie Boga jest możliwe tylko dzięki łasce i wewnętrznemu oświeceniu. Artykuł bada teorię iluminacji jako kluczowy element augustyńskiej gnozeologii oraz relację między poznaniem a bytem, przedstawiając dwa główne nurty interpretacyjne: jeden podkreślający transcendentną naturę boskiej iluminacji, drugi wewnętrzne poszukiwanie prawdy jako uczestnictwo w transcendentnej rzeczywistości. Antropologiczno-poznawcza triada Augustyna, wskazująca na relację między poznaniem a bytem, jest analizowana w kontekście jego epistemologii i ontologii. Iluminacja jest przedstawiona jako świadomy proces, w którym rozum odgrywa kluczową rolę. Ostatnia sekcja przedstawia ontologiczną perspektywę Augustyna, w której jedność myśli, bytu i istnienia ujawnia związek między poznaniem a istnieniem, pozostawiając jednocześnie otwartą możliwość pełnego zrozumienia Boga w kategoriach ontologicznych. Ostatecznie, zestawienie duchowych doświadczeń Augustyna oferuje głębsze zrozumienie jego teologii jako dynamicznej syntezy życia, wiary, a także chrześcijańskiej modlitwy.
Słowa kluczowe:
św. Augustyn, ontologizm, iluminacja, mistyka, doświadczenie religijne, intuicja, duchowośćBibliografia
Augustinus. (1844). Confessiones. W J.-P. Migne (Ed.), Sancti Aurelii Augustini opera omnia (t. 32). Parisiis. (Patrologiae Cursus Completus. Series Latina, 32).
Google Scholar
Augustinus. (1845). Contra Faustum manichaeum. W J.-P. Migne (Ed.), Sancti Aurelii Augustini opera omnia (t. 42). Parisiis. (Patrologiae Cursus Completus. Series Latina, 42).
Google Scholar
Augustinus. (1845–1846). De Civitate Dei. W J.-P. Migne (Ed.), Sancti Aurelii Augustini opera omnia (t. 41–42). Parisiis. (Patrologiae Cursus Completus. Series Latina, 41–42).
Google Scholar
Augustinus. (1845). De Duabus Animabus. W J.-P. Migne (Ed.), Sancti Aurelii Augustini opera omnia (t. 42). Parisiis. (Patrologiae Cursus Completus. Series Latina, 42).
Google Scholar
Augustinus. (1845). De Genesi ad litteram imperfectum. W J.-P. Migne (Ed.), Sancti Aurelii Augustini opera omnia (t. 34). Parisiis. (Patrologiae Cursus Completus. Series Latina, 34).
Google Scholar
Augustinus. (1845). De Genesi ad litteram libri duodecim. W J.-P. Migne (Ed.), Sancti Aurelii Augustini opera omnia (t. 34). Parisiis. (Patrologiae Cursus Completus. Series Latina, 34).
Google Scholar
Augustinus. (1844). De libero arbitrio. W J.-P. Migne (Ed.), Sancti Aurelii Augustini opera omnia (t. 32). Parisiis. (Patrologiae Cursus Completus. Series Latina, 32).
Google Scholar
Augustinus. (1844). De magistro. W J.-P. Migne (Ed.), Sancti Aurelii Augustini opera omnia (t. 32). Parisiis. (Patrologiae Cursus Completus. Series Latina, 32).
Google Scholar
Augustinus. (1844). De musica. W J.-P. Migne (Ed.), Sancti Aurelii Augustini opera omnia (t. 32). Parisiis. (Patrologiae Cursus Completus. Series Latina, 32).
Google Scholar
Augustinus. (1844). De ordine. W J.-P. Migne (Ed.), Sancti Aurelii Augustini opera omnia (t. 32). Parisiis. (Patrologiae Cursus Completus. Series Latina, 32).
Google Scholar
Augustinus. (1844). De quantitate animae. W J.-P. Migne (Ed.), Sancti Aurelii Augustini opera omnia (t. 32). Parisiis. (Patrologiae Cursus Completus. Series Latina, 32).
Google Scholar
Augustinus. (1846). De Trinitate. W J.-P. Migne (Ed.), Sancti Aurelii Augustini opera omnia (t. 42). Parisiis. (Patrologiae Cursus Completus. Series Latina, 42).
Google Scholar
Augustinus. (1845). De vera religione. W J.-P. Migne (Ed.), Sancti Aurelii Augustini opera omnia (t. 34). Parisiis. (Patrologiae Cursus Completus. Series Latina, 34).
Google Scholar
Augustinus. (1844). De beata vita. W J.-P. Migne (Ed.), Sancti Aurelii Augustini opera omnia (t. 32). Parisiis. (Patrologiae Cursus Completus. Series Latina, 32).
Google Scholar
Augustinus. (1849–1850). Enarrationes in Psalmos. W J.-P. Migne (Ed.), Sancti Aurelii Augustini opera omnia (t. 36–37). Parisiis. (Patrologiae Cursus Completus. Series Latina, 36–37).
Google Scholar
Augustinus. (1844). Soliloquiorum. W J.-P. Migne (Ed.), Sancti Aurelii Augustini opera omnia (t. 32). Parisiis. (Patrologiae Cursus Completus. Series Latina, 32).
Google Scholar
Augustinus. (1845). De diversis quaestionibus octoginta tribus. W J.-P. Migne (Ed.), Sancti Aurelii Augustini opera omnia (t. 40). Parisiis. (Patrologiae Cursus Completus. Series Latina, 40).
Google Scholar
Cayré, F. (1947). Initiation à la philosophie de saint Augustin. Études Augustiniennes, Paris.
Google Scholar
Conybeare, C. (2006). The irrational Augustine. In G. Clark & A. Louth (Eds.), Oxford.
Google Scholar
Gaworek, S. (2011). Dotknięcie Boga w doświadczeniu mistycznym według św. Augustyna. Warszawskie Studia Teologiczne, XXIV/2.
Google Scholar
Gioberti, V. (1939). Introduzione allo studio della filosofia. Edizione nazionale delle opere edite e inedite di Vincenzo Gioberti. Fratelli Bocca, Milano.
Google Scholar
Gilson, É. (1943). Introduction à l'étude de saint Augustin. J. Vrin, Paris.
Google Scholar
Gilson, É. (1953). Wprowadzenie do nauki świętego Augustyna (Z. Jakimiak, Trans.). PAX, Warszawa.
Google Scholar
Henry, P. (1962). Die Vision zu Ostia. W C. Andresen (Ed.), Zum Augustinus – Gespräch der Gegenwart, Darmstadt.
Google Scholar
Hessen, J. (1931). Augustins Metaphysik der Erkenntnis. Berlin.
Google Scholar
Hessen, J. (1947). Lehrbuch der Philosophie, Bd. 1: Wissenschaftslehre. München.
Google Scholar
Ivańka, E. von. (1936). Die unmittelbare Gotteserkenntnis, Vom Platonismus zur Theorie der Mystik. Scholastik. Vierteljahresschrift für Theologie und Philosophie, 11.
Google Scholar
Kita, M. (2012). Logos większy niż ratio, dwa świadectwa chrześcijańskiego modelu racjonalności u progu epoki współczesnej. Wydawnictwo WAM, Kraków.
Google Scholar
Klenk, G. Fr. (1942). Wert, Sein, Gott, Ihre Beziehungen wertphilosphisch und neuscholastisch geschaut. Roma.
Google Scholar
Kowalczyk, S. (1987). Człowiek i Bóg w nauce św. Augustyna. Ośrodek Dokumentacji i Studiów Społecznych, Warszawa.
Google Scholar
Lebreton, J. (1938). Sainte Monique et saint Augustin. La vision d’Ostie. Recherches de science religieuse, 28.
Google Scholar
O’Collins, G., & Farrugia, E. G. (2002). Leksykon duchowości katolickiej. Wydawnictwo „M”, Lublin-Kraków.
Google Scholar
Pałucki, J. (2002). Ojcowie Kościoła. W M. Rusecki (ed.), Leksykon Teologii Fundamentalnej. Lublin-Kraków.
Google Scholar
Piemontese, F. (1963). La Veritas agostiniana e l’agostinismo perenne. Milano.
Google Scholar
Rahner, K., & Vorgrimler, H. (1987). Mały słownik teologiczny (T. Mieszkowski & P. Pachciarek, Trans.). Instytut Wydawniczy PAX, Warszawa.
Google Scholar
Ratzinger, J. (1970). Der Weg der religiösen Erkenntnis nach dem hl. Augustinus. In: Kyriakon. Festschrift Johannes Quasten. Münster.
Google Scholar
Sciacca, M. F. (1951). L’existence de Dieu (R. Jolivet, trans.). Paris: Aubier.
Google Scholar
Sciacca, M. F. (1971). Interpretazioni rosminiane (Vol. 3). Opere complete. Milano.
Google Scholar
The International Bible Society. Accessed August 26, 2024.
Google Scholar
Warchał, R. (2019). Czy niektóre aspekty nauczania św. Augustyna mogą być ex post nazwane ontologizmem? Kwartalnik Filozoficzny, XLVII(3-4). Polska Akademia Umiejętności, Uniwersytet Jagielloński, Kraków.
Google Scholar
Zabielski, S. (2003). Święty Augustyn i fenomenologia. Historycznofilozoficzna analiza stanowiska Jana Hessena w kwestii intuicji augustyńskiej. Wydawnictwo Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej.
Google Scholar
Autorzy
Robert WarchałUniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie, Polska Polska
https://orcid.org/0000-0002-9573-3818
Robert Warchał jest doktorem nauk humanistycznych, absolwentem Uniwersytetu Papieskiego Jana Pawła II w Krakowie (ul. Kanonicza 9/305, 31-002 Kraków), gdzie ukończył studia magisterskie z teologii oraz studia doktoranckie z filozofii. Jest nauczycielem filozofii, religii i etyki w XLIII Liceum Ogólnokształcącym im. Zofii Chrzanowskiej w Krakowie oraz w Zespole Szkół im. ks. kard. A.S. Sapiehy MIRiP w Krakowie. Jego najnowsze publikacje obejmują literaturę piękną, jak “Opus Incarnatum” (2024), oraz artykuły naukowe, takie jak “The concept of freedom in the thought of St. Augustine,” opublikowany w “Logos i Ethos” (2023), oraz “Unraveling immortality and the genesis of human soul in St. Augustine’s selected works,” opublikowany w “Humaniorze” (2023). Doktor Warchał bada głównie filozofię Plotyna oraz św. Augustyna, koncentrując się na tematach wolności, duchowości i ontologii.
Statystyki
Abstract views: 3PDF downloads: 3
Licencja
Prawa autorskie (c) 2025 Robert Warchał
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
Czasopismo jest bezpłatne i udostępniane na zasadach otwartego dostępu (w formacie pdf na stronie internetowej). Od autorów artykułów nie są pobierane żadne opłaty. „Warszawskie Studia Teologiczne” ukazują się na licencji według standardów Creative Commons: CC BY-ND 4.0 (Uznanie autorstwa - Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe) i nie prowadzą skonkretyzowanej polityki dotyczącej danych badawczych. Autorzy zachowują prawa autorskie.
