Społeczeństwo jako podmiot legitymizujący naukę religii w szkołach publicznych
Karolina Dłuska
Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie, Polska (Polska)
https://orcid.org/0000-0001-5024-3412
Abstrakt
The considerations presented in this article focus on the arguments and views of Radosław Chałupniak, which support the presence of religious education in public schools. The author of the article relates the philosophical-anthropological, socio-political, cultural-historical, legal, pedagogical-didactic and theological-pastoral arguments indicated by the priest to the opponents' views of school religion classes appearing over the years. However, the aim of the article is not to discuss delegitimizing arguments, but to try to answer the question whether they are the basis to undermine the arguments justifying and at the same time legitimizing the presence of religious education in public schools in the Third Republic of Poland. The author emphasizes the fact that when we talk about arguments justifying the presence of religious education at school, we do not consider arguments put forward by specific people, institutions or representatives of various communities, but arguments developed over the years, which today can be perceived as constantly accompanying the legitimization of religious education at school and the discussions about it not only in the social dimension, but also in relation to ideas, history, culture and law.
Słowa kluczowe:
nauka religii w szkole, legitymizacja, społeczeństwoBibliografia
.10 mitów o religii w szkole. (2016). Deon.pl. Pobrano z: https://deon.pl/wiara/wiara-i-spoleczenstwo/10-mitow-o-religii-w-szkole,330834 (1.01.2023)
Google Scholar
Balsamska, J., Beźnic, S. (2017). Szkoła to (nie) miejsce kultu. Deficyty równouprawnienia w zakresie wolności sumienia i wyznania w szkołach publicznych w Polsce. Równoscwyznania.org. Pobrano z: http://rownoscwyznania.org/strona-glowna.html?file=files/ (1.01.2023).
Google Scholar
Basiura, T. Spór o naukę religii w szkołach. Katolik.pl. Pobrano z: https://www.katolik.pl/spor-o-nauke-religii-w-szkolach,2160,416,cz.html (1.01.2023).
Google Scholar
Chałupniak, R. (2005). Między katechezą a religioznawstwem. Nauczanie religii katolickiej w szkole publicznej w Niemczech w latach 1945–2000. Opole: Wyd. Wydziału Teologicznego Uniwersytetu Opolskiego.
Google Scholar
Chałupniak, R. (2012). Katecheza w szkole czy poza szkołą. Paedagogia Christiana 1(29), 163–178.
DOI: https://doi.org/10.12775/PCh.2012.009
Google Scholar
Chołodowski, M. (2022). Likwidacja finansowania religii w szkołach z budżetu miasta? W niektórych miastach to nie do pomyślenia. Białystok.Wyborcza.pl. Pobrano z: https://bialystok.wyborcza.pl/bialystok/7,35241,29282637,likwidacja-finansowania-religii-z-budzetu-miasta-w-bialymstoku.html (1.01.2023).
Google Scholar
Dłuska, K. (2017). Nauka religii w szkole publicznej – kościelny przywilej czy służba demokracji? Nurt SVD 2(142), 336–353.
Google Scholar
Dyrektorium katechetyczne Kościoła katolickiego w Polsce. (2001). Kraków: Wyd. WAM – Księża Jezuici.
Google Scholar
Dyrektorium ogólne o katechizacji. (1998). Poznań: Wyd. Pallottinum.
Google Scholar
Dziekoński, S. (2010). Wychowanie jako zadanie szkolnej lekcji religii katolickiej. Studia Katechetyczne, 7, 149–165.
Google Scholar
Edukacja. W: Encyklopedia PWN. Pobrano z: https://encyklopedia.pwn.pl/haslo/edukacja;3896542.html (2.12.2018).
Google Scholar
Finansowanie lekcji religii wg Ruchu Palikota. (2003). Deon.pl. Pobrano z: https://deon.pl/kosciol/finansowanie-lekcji-religii-wg-ruchu-palikota,196992 (1.01.2023).
Google Scholar
Fromm, E. (1966). Szkice z psychologii religii. Warszawa: Wyd. Książka i Wiedza.
Google Scholar
Gaudium et spes – Konstytucja duszpasterska o Kościele w świecie współczesnym. (1965). Pobrano z: http://ptm.rel.pl/czytelnia/dokumenty/dokumenty-soborowe/sobor-watykanski-ii/141-konstytucja-duszpasterska-o-kosciele-w-swiecie-wspolczesnym-gaudium-et-spes.html (5.01.2019).
Google Scholar
Głuszek-Szafraniec, D. (2017). Nauczanie religii w szkole w Polsce – analiza wybranych debat medialnych. Politeja, 46, 265–282.
DOI: https://doi.org/10.12797/Politeja.14.2017.46.11
Google Scholar
Grześkowiak, A. (1991). Religia w szkole a prawa człowieka. W: J. Krukowski (red.), Nauczanie religii w szkole w państwie demokratycznym (41–51). Lublin: Wyd. Towarzystwo Naukowe Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego.
Google Scholar
Jaki jest sens życia? Z najnowszych badań wynika, że odpowiedzi należy szukać w genach. (2018). Cordis – wyniki badań wspieranych przez Unię. Pobrano z: https://cordis.europa.eu/article/id/124364-whats-the-purpose-of-life-genes-could-provide-some-answers-according-to-new-study/pl (1.01.2023).
Google Scholar
Jakubiak, K. (1996). Idea współdziałania wychowawczego rodziny i szkoły w Europie Zachodniej oraz na ziemiach polskich w drugiej połowie XIX i początkach XX wieku. Biuletyn Historii Wychowania, 3(4), 24–31.
DOI: https://doi.org/10.14746/bhw.1996.3.4.3
Google Scholar
Jan Paweł II. (1991). Homilia w czasie mszy św. Lubaczów. W: J. Poniewierski (red.), Jan Paweł II. Pielgrzymki do Ojczyzny – 1979, 1983, 1987, 1991, 1995, 1997, 1999, 2002. Przemówienia, homilie (595–603). Kraków: Wyd. Znak.
Google Scholar
Jasnorzewski, J. (2016). Zniesienie finansowania religii z budżetu. Czy możliwy jest kompromis? Onet.pl. Pobrano z: https://wiadomosci.onet.pl/tylko-w-onecie/zniesienie-finansowania-religii-z-budzetu-czy-mozliwy-jest-kompromis/f1npnn (1.01.2023).
Google Scholar
Jaszcz, A. (2015). Ks. prof. Heller: bez religii trudno pytać o sens życia [wywiad]. Deon.pl. Pobrano z: https://deon.pl/wiara/wiara-i-spoleczenstwo/ks-prof-heller-bez-religii-trudno-pytac-o-sens-zycia-wywiad,365458 (1.01.2023).
Google Scholar
Jeżewski, M. (2015). Korelacja między kulturą a religią. Fides et Ratio, 4(24), 57–63. Pobrano z: https://www.stowarzyszeniefidesetratio.pl/Presentations0/Fides2015-4.pdf (3.08.2019).
Google Scholar
Juros, H. (1997). Polski katolicyzm polityczny. W: H. Juros, Kościół – Kultura – Europa. Katolicka nauka społeczna wobec współczesności (s. 249–264). Lublin–Warszawa: Wyd. Akademii Teologii Katolickiej.
Google Scholar
Kasper, Ł. (2022). Finansowanie religii w szkole – dotacja na rzecz Kościoła? Ekai.pl. Pobrano z: https://www.ekai.pl/polska-oswiata-a-finansowanie-lekcji-religii-w-szkole/ (1.01.2023).
Google Scholar
Konkordat między Stolicą Apostolską i Rzecząpospolitą Polską, podpisany w Warszawie dnia 28 lipca 1993 roku, Dz. U. z 1998 r. Nr 51, poz. 318.
Google Scholar
Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 roku, Dz. U. z 1997 r. Nr 78, poz. 483.
Google Scholar
Kostecka, I. (2020). Lekcje religii w szkole? To nie miejsce dla nich! Mumandthecity.pl. Pobrano z: https://mumandthecity.pl/lekcje-religii-w-szkole/ (1.01.2023).
Google Scholar
Kotarbiński, T. (1970). Perspektywy myśli pedagogicznej. Studia Filozoficzne 1(62), 3–10.
Google Scholar
Kotowska-Rasiak, E. (2020). Katecheza w służbie ewangelizacji [wywiad z J. Powązką]. Opiekun, 17(582), 32–33.
Google Scholar
Krukowski, J. (2020). Kościół i państwo. Podstawy relacji prawnych. Lublin: Wyd. Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego.
Google Scholar
Krukowski, J. (2014). Religia w edukacji publicznej w państwach Unii Europejskiej. Panorama systemów. W: J. Krukowski, P. Sobczyk, M. Poniatowski (red.), Religia i etyka w edukacji publicznej (s. 27–54). Warszawa: Wyd. Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego.
Google Scholar
Krukowski, J. (1991). Stanowisko Kościoła katolickiego w relacji do państwa w sprawie nauczania religii w szkołach, W: J. Krukowski (red.), Nauczanie religii w szkole w państwie demokratycznym (s. 7–24). Lublin: Wyd. Towarzystwo Naukowe Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego.
Google Scholar
Legitymacja. W: Słownik języka polskiego PWN. Pobrano z: https://sjp.pwn.pl/slowniki/legitymacja.html (23.12.2018).
Google Scholar
Legitymizacja. W: Słownik języka polskiego PWN. Pobrano z: https://sjp.pl/legitymizacja (23.12.2018).
Google Scholar
Marek, Z. (1991). Wychowanie religijne i rozwój człowieczeństwa, W: Z. Marek (red.), W służbie człowiekowi. Studium duszpastersko-katechetyczne (s. 79–88). Kraków: Wyd. Wydział Filozoficzny Towarzystwa Jezusowego w Krakowie, Instytut Kultury Religijnej.
Google Scholar
Mąkosa, P. (2005). Nauczanie religii w szkole publicznej w świetle prawa międzynarodowego i polskiego. W: Rada Naukowa Konferencji Episkopatu Polski, Kościół w życiu publicznym. Teologia polska i europejska wobec nowych wyzwań, t. 3 (s. 451–467). Lublin: Wyd. Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego.
Google Scholar
Mąkosa, P. (2010). Podstawowe funkcje podręcznika do nauczania religii. W: M. Zając (red.), Katecheza w szkole współczesnej (s. 167–181). Lublin: Wyd. Polihymnia.
Google Scholar
Mąkosa, P. (2014). Szkolna lekcja religii istotnym elementem wychowania w szkole. W: R. Chałupniak, T. Michalewski, E. Smak (red.), Wychowanie w szkole: od bezradności ku możliwościom (s. 351–361). Opole: Wyd. Wydziału Teologicznego Uniwersytetu Opolskiego.
Google Scholar
Mezglewski, A. (2009). Polski model edukacji religijnej w szkołach publicznych. Aspekty prawne. Lublin: Wyd. Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego.
Google Scholar
Milerski, B. (2009). Edukacja religijna w szkole neutralnej światopoglądowo. W: P. Borecki, A. Czohara, T. J. Zieliński (red.), Pro bono Reipublicae. Księga jubileuszowa Profesora Michała Pietrzaka (s. 333–341). Warszawa: Wyd. LexisNexis.
Google Scholar
Misiaszek, K. (2010). Koncepcja nauczania religii katolickiej w publicznej szkole polskiej. Próba oceny. Warszawa: Wyd. Towarzystwo Naukowe Franciszka Salezego.
Google Scholar
Okoń, W. (2007). Nauczanie. W: Nowy słownik pedagogiczny (266–267). Warszawa: Wyd. Akademickie „Żak”.
Google Scholar
Osial, W. (2012). Misja wychowawcza lekcji religii w szkole. Warszawskie Studia Teologiczne, 25(2), 269–280.
Google Scholar
Palikot: chcemy wycofać religię ze szkół. (2011). Prawo.pl. Pobrano z: https://www.prawo.pl/oswiata/palikot-chcemy-wycofac-religie-ze-szkol,116176.html (1.01.2023).
Google Scholar
Pawlik, W. (1995). Nauka religii w szkole jako problem polityczny. W: K. Kiciński, K. Koseła, W. Pawlik (red.), Szkoła czy parafia? Nauka religii w szkole w świetle badań socjologicznych (s. 25–54). Kraków: Zakład Wydawniczy „NOMOS”.
Google Scholar
Piontkowski, D., Bil-Jaruzelski, K. (2016). Czy lekcje religii powinny być finansowane z budżetu państwa? Poranny.pl. Pobrano z: https://poranny.pl/czy-lekcje-religii-powinny-byc-finansowane-z-budzetu-panstwa/ar/9349080 (1.01.2023).
Google Scholar
Pisarek, M. (2013). Obecność nauczania religii w publicznym systemie oświaty w świetle obowiązującego prawa. Rzeszów: Wyd. Diecezji Rzeszowskiej. Pobrano z: https://depot.ceon.pl/bitstream/handle/123456789/3351/Ksi%C4%85%C5%BCka%20Obecno%C5%9B%C4%87%20nauczania%20religii....pdf?sequence=1 (30.12.2018).
Google Scholar
Poparcie. W: Słownik języka polskiego PWN. Pobrano z: https://sjp.pwn.pl/slowniki/popiera%C4%87.html (23.12.2018).
Google Scholar
Pucułek, A. (2023). Zamiast religii angielski, kuratoria oświaty do likwidacji. Co zmieni się w edukacji po wyborach? Radiozet.pl. Pobrano z: https://wiadomosci.radiozet.pl/polska/wybory-2023-zamiast-religii-angielski-kuratoria-oswiaty-zlikwidowane-co-zmieni-sie-w-edukacji (30.11.2023).
Google Scholar
Ratzinger, J. (Papież Benedykt XVI). (2005). Wiara. Prawda. Tolerancja. Chrześcijaństwo a religie świata. Kielce: Wyd. Jedność-Herder.
Google Scholar
Rembierz, M. (2018). Spór o koncepcję społeczeństwa i wartość jednostki jako kontekst i wyzwanie dla polskiej myśli pedagogicznej. Polska Myśl Pedagogiczna, 4, 59–90.
Google Scholar
Rozmowa z H. Jurosem z dnia 4.03.2016 r., archiwum prywatne – maszynopis.
Google Scholar
Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 14 kwietnia 1992 r. w sprawie warunków i sposobu organizowania nauki religii w szkołach publicznych, Dz. U. z 1992 r. Nr 36, poz. 155.
Google Scholar
Rozporządzenie Ministra Edukacji Narodowej z dnia 7 czerwca 2017 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie warunków i sposobu organizowania nauki religii w publicznych przedszkolach i szkołach, Dz. U. z 2017 r. poz. 1147.
Google Scholar
Skreczko, A. (2011). Rola Kościoła katolickiego w kształtowaniu kultury pedagogicznej rodziców w Polsce. Białystok: Wyd. Trans Humana.
Google Scholar
Spór o finansowanie lekcji religii w szkołach. Trzeba zreformować wiele rzeczy. (2023). Onet.pl. Pobrano z: https://www.onet.pl/styl-zycia/onetkobieta/finansowanie-lekcji-religii-kto-powonien-placic-za-katecheze-w-szkole/0xkrdxt,2b83378a (30.11.2023).
Google Scholar
Suchocka, H. (1991). Nauczanie religii w szkole w świetle konstytucji i ustawodawstwa wybranych państw europejskich. W: J. Krukowski (red.), Nauczanie religii w szkole w państwie demokratycznym (85–99). Lublin: Wyd. Towarzystwo Naukowe Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego.
Google Scholar
Trochimiuk, A. (2012). Religia finansowana przez rodziców lub kościół? Portaloswiatowy.pl. Pobrano z: https://www.portaloswiatowy.pl/projekty-aktow-prawnych-dla-oswiaty/religia-finansowana-przez-rodzicow-lub-kosciol-6105.html (1.01.2023).
Google Scholar
Tustanowska, A. (2019). Inicjatywa Polska przygotowała projekt ustawy znoszący m.in. finansowanie religii z budżetu państwa. Pap.pl Pobrano z: https://www.pap.pl/aktualnosci/news%2C383564%2Cinicjatywa-polska-przygotowala-projekt-ustawy-znoszacy-min-finansowanie (1.01.2023).
Google Scholar
Uzasadnienie. W: Słownik języka polskiego PWN. Pobrano z: https://sjp.pwn.pl/sjp/uzasadnienie;2534071.html (23.12.2018).
Google Scholar
Warchałowski, K. (1998). Nauczanie religii i szkolnictwo katolickie w konkordatach współczesnych. Lublin: Wyd. Towarzystwo Naukowe Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego.
Google Scholar
Warchałowski, K. (2004). Prawo do wolności myśli, sumienia i religii w Europejskiej Konwencji Praw Człowieka i Podstawowych Wolności. Lublin: Wyd. Towarzystwo Naukowe Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego.
Google Scholar
Wrońska, H. (2010). Możliwości ewangelizacyjne w szkolnym nauczaniu religii. W: P. Mąkosa (red.), Katecheza ewangelizacyjna. Poszukiwania koncepcji (55–65). Lublin: Wyd. Polihymnia.
Google Scholar
Okoń W. (2007). Wychowanie. W: Nowy słownik pedagogiczny (466–467). Warszawa: Wyd. Akademickie „Żak”.
Google Scholar
Okoń W. (2007). Wychowanie religijne. W: Nowy słownik pedagogiczny (470–471). Warszawa: Wyd. Akademickie „Żak”.
Google Scholar
Zdybicka, Z. J. (1989). Rola religii w kulturze. W: Z. J. Zdybicka (red.), Nauka – światopogląd – religia (95–109). Warszawa: Wyd. Verbinum.
Google Scholar
Autorzy
Karolina DłuskaUniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie, Polska Polska
https://orcid.org/0000-0001-5024-3412
Karolina Dłuska – doktor nauk o polityce i administracji, prowadzi badania w zakresie relacji państwo–Kościół oraz obecności Kościoła w życiu publicznym. Pracuje w Instytucie Nauk o Polityce i Administracji Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie (ul. Wóycickiego 1/3, bud. 23, 01-938 Warszawa), e-mail: k.dluska@uksw.edu.pl
Statystyki
Abstract views: 134PDF downloads: 77
Licencja
Prawa autorskie (c) 2024 Karolina Dłuska
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
Czasopismo jest bezpłatne i udostępniane na zasadach otwartego dostępu (w formacie pdf na stronie internetowej). Od autorów artykułów nie są pobierane żadne opłaty. „Warszawskie Studia Teologiczne” ukazują się na licencji według standardów Creative Commons: CC BY-ND 4.0 (Uznanie autorstwa - Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe) i nie prowadzą skonkretyzowanej polityki dotyczącej danych badawczych. Autorzy zachowują prawa autorskie.
